Kế hoạch bài dạy STEM Lớp 5 - Bài 1: Tách muối ra khỏi dung dịch

Nội dung tài liệu: Kế hoạch bài dạy STEM Lớp 5 - Bài 1: Tách muối ra khỏi dung dịch

1. KẾ HOẠCH BÀI DẠY BÀI HỌC STEM 5 TÁCH MUỐI RA KHỎI DUNG DỊCH Thời gian thực hiện: 02 tiết Gợi ý thời điểm thực hiện: Khi dạy nội dung bài Hỗn hợp và dung dịch (môn Khoa học) – Tuần 4: Bài 3. Hỗn hợp và dung dịch – Sách KNTT – Tuần 4: Bài 3. Hỗn hợp và dung dịch – Sách CTST – Tuần 3: Bài 2. Hỗn hợp và dung dịch – Sách CD Mô tả bài học: Đề xuất được cách làm thí nghiệm để tạo hỗn hợp, dung dịch, phân biệt được hỗn hợp, dung dịch và phối hợp với kiến thức về chuyển thể của nước, xác định tỉ lệ để thực hiện tách muối ra khỏi dung dịch muối. Nội dung chủ đạo và tích hợp trong bài học: Môn học Yêu cầu cần đạt Môn học chủ Môn chủ – Phân biệt được hỗn hợp và dung dịch từ các ví đạo đạo: Khoa dụ đã cho. học – Thực hành tách muối hoặc đường ra khỏi dung dịch muối hoặc đường. Môn học tích Môn tích Sử dụng được một số dụng cụ thông dụng để thực hợp hợp: Toán hành cân, đo, đong, đếm, xem thời gian, mua bán với các đơn vị đo đại lượng và tiền tệ đã học. I. YÊU CẦU CẦN ĐẠT Bài học này giúp các em – Hiểu được quy trình tách muối từ nước biển. – Đề xuất cách tách muối ra khỏi dung dịch mà không cần ánh nắng mặt trời bằng những dụng cụ đơn giản. – Xác định tỉ lệ muối để thực hiện tách muối ra khỏi dung dịch muối. – Biết thực hành thí nghiệm tách các muối ra khỏi dung dịch. – Biết ứng dụng cách tách các chất ra khỏi dung dịch vào cuộc sống. – Thể hiện được phẩm chất trung thực, trách nhiệm khi tham gia hoạt động nhóm tạo trong thực hiện làm thí nghiệm và các hoạt động khác. II. ĐỒ DÙNG HỌC TẬP 1. Chuẩn bị của GV – Các phiếu học tập (trong phụ lục) 1
2. – Phiếu đánh giá theo nhóm (trong phụ lục) – Hình ảnh về các chất, hình ảnh hỗn hợp, dung dịch, phiếu đánh giá tiêu chí. – Các nguyên liệu: Muối, nước. – Dụng cụ: Đèn cồn, giấy thấm, cốc, thìa, que gạt, pipet nhựa, lưới tản nhiệt. – Đoạn video về thực hành thí nghiệm tách muối ra khỏi dung dịch nước muối. 2. Chuẩn bị của HS (dành cho 1 nhóm) STT Thiết bị/Dụng cụ Số lượng Hình ảnh minh hoạ 1 Que gạt 6 hộp 2 Nước 1 cốc 3 Giấy thấm 6 tờ III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động của GV Hoạt động của HS Khởi động tiết học, ổn định tổ chức – GV mời một bạn lên điều khiển cùng đọc bài vè hỗn – HS đọc đồng thanh và hợp. đánh phách theo nhạc. Vè hỗn hợp Lẳng lặng mà nghe Tôi đọc bài vè Hỗn hợp bạn nhé! Ăn vào mát mẻ Là salad xanh Thanh đạm là anh Lạc rang vừng đỗ Tô chanh chút muối Đánh đuổi họng đau Bạn ơi đố nhau? Từ đâu có muối? – Sau khi đọc xong bài vè, bạn HS đặt câu hỏi: Các bạn – HS trả lời hãy cho tớ biết nội dung bài vè là gì nào? – GV khen tất cả HS khởi động rất hào hứng, hỏi đáp rất hay và trả lời đúng. KHỞI ĐỘNG (Xác định vấn đề) Hoạt động 1. Tìm hiểu Quy trình làm muối từ nước biển Mục tiêu: HS biết được quy trình làm muốn của diêm dân. Cách tiến hành: 2
3. Hoạt động của GV Hoạt động của HS – GV đặt vấn đề: Các con ạ, muối ăn là loại khoáng chất – Hs xem video. được sử dụng như một loại gia vị, có vai trò cực kì quan trọng với sức khoẻ và đời sống của chúng ta. Để hiểu được muối được làm ra như thế nào cô mời các con xem video để biết bà con nông dân vùng biển làm muối như thế nào nhé, sau khi xem xong chúng ta hãy nhớ và trình bày lại quy trình làm muối này. – GV yêu cầu: Qua video và những thông tin trong sách. Hãy thảo luận nhóm 6 và hoàn thành cho cô phiếu bài – HS giơ tay phát biểu. tập sau, cô mời một bạn đọc. – GV đặt câu hỏi: – HS trình bày. + Ai xung phong lên trình bày nào. + GV chiếu soi phiếu học tập của HS. Gợi ý: Quy trình làm muối biển gồm có hai công đoạn đó là cung cấp nước biển và kết tinh, thu muối. Hai công đoạn này, gồm có các bước: Dẫn nước biển lọc qua con mương, qua giếng, múc nước lên ruộng và phơi nắng. Cuối cùng là thu hoạch muối. – GV đặt câu hỏi: Tại sao phải phơi nắng nước biển mới – HS suy nghĩ trả lời. thu được muối? (Vì khi phơi nắng nước sẽ bay hơi còn lại muối ta sẽ thu được muối). – GV khen tất cả các HS. Qua phần thảo luận cô thấy các – HS giơ tay phát biểu. con đã hiểu được quy trình làm ra muối biển. Vậy bạn 3
4. Hoạt động của GV Hoạt động của HS nào giỏi hãy dựa vào hình ảnh sau đây đóng vai một nhà khoa học giới thiệu lại cho các bạn nghe. – GV khen HS đóng vai nhà khoa học rất tốt, chúng ta nổ một tràng pháo tay khen bạn nào. – GV đặt vấn đề để dẫn dắt vào bài mới: Việc làm nước – HS lắng nghe. bay hơi để thu được muối người ta gọi là tách muối đấy. Vậy tách muối không cần ánh nắng mặt trời ta làm như thế nào? Để trả lời cho câu hỏi đó, chúng ta cùng tìm hiểu trong bài học hôm nay: Tách muối ra khỏi dung dịch (dán bảng: Tách muối ra khỏi dung dịch). – GV nêu: Các con ạ, để tách được muối chúng ta cần có – HS lắng nghe, một bạn tiêu chí cụ thể và đây là một tiêu chí. Cô mời bạn một lên đọc. bạn lên đọc. + Tiêu chí sản phẩm: * Thu được 10g muối từ nước muối. * Sử dụng các dụng cụ đơn giản trong lớp để làm nước bay hơi mà không cần phơi nắng. – GV yêu cầu HS thảo luận nhóm để đưa ra tiêu chí sản – HS thảo luận nhóm. phẩm của nhóm. – GV mời các nhóm lên trình bày tiêu chí của nhóm – Đại diện các nhóm lên mình. trình bày. – GV nhận xét và yêu cầu HS điều chỉnh lại tiêu chí nếu – HS lắng nghe và điều cần. chỉnh tiêu chí nếu cần. – GV đặt vấn đề: Để giải quyết vấn đề này chúng mình – HS lắng nghe. cần phải hiểu về hỗn hợp và dung dịch. Cô cùng các con chuyển sang hoạt động 2: Hỗn hợp và dung dịch. Hoạt động 2. Hỗn hợp và dung dịch Mục tiêu: HS làm được thí nghiệm tạo ra hỗn hợp và dung dịch. Cách tiến hành: – GV giới thiệu: Để hiểu được thế nào là hỗn hợp? Thế – Nhóm trưởng lên nhận nào là dung dịch? Chúng ta cần làm hai thí nghiệm, đây dụng cụ, vật liệu thí là dụng cụ và vật liệu để các con thực hiện bao gồm: nghiệm. 4
5. Hoạt động của GV Hoạt động của HS đường, muối ăn, nước; cốc, thìa nhựa, cân. Cô mời các nhóm trưởng lên nhận, đưa về cho nhóm mình. – GV yêu cầu 1 bạn HS lên đọc Thí nghiệm 1 – HS đọc yêu cầu trước Hãy trộn muối và đường theo như gợi ý trong sách – lớp. Các HS khác lắng trang 8 và hoàn thành phiếu học tập sau: nghe. PHIẾU 1 Đường Muối Hỗn hợp Khối lượng PHIẾU 2 Tỉ lệ khối lượng Tỉ lệ muối Tỉ lệ đường – GV yêu cầu các nhóm thực hiện thí nghiệm. – HS lấy dụng cụ và, đọc gợi ý SGK, làm thí nghiệm tạo hỗn hợp muối, đường. – GV: Thời gian thảo luận đã hết. Cô thấy các nhóm làm – Đại diện các nhóm lên việc rất tích cực, mời các con chia sẻ kết quả làm việc trình bày kết quả. của nhóm mình. – GV tuyên dương các nhóm thực hiện thí nghiệm rất tốt. – HS so sánh và trả lời. Từ kết quả thí nghiệm, hãy so sánh tổng khối lượng đường và muối trước khi trộn với khối lượng trong cốc? – GV đặt câu hỏi: Vừa rồi các con đã tạo được bao nhiêu – HS trả lời tỉ lệ muối, hỗn hợp? Tỉ lệ muối và tỉ lệ đường trong các hỗn hợp đường, theo nhóm đã khác nhau không? làm. – GV cầm cốc của một nhóm, nói: Muối và đường trong – HS lắng nghe. các cốc của các con tạo ra gọi là hỗn hợp muối đường. Khối lượng của hỗn hợp bằng tổng khối lượng của các chất có trong hỗn hợp. Trong mỗi hỗn hợp đều có tỉ lệ các chất nhất định. – GV vừa nói vừa thực hiện: Chúng ta có thể thêm ớt, – Trong cốc cũng gọi là hạt tiêu vào trong cốc thì trong cốc này được gọi là hỗn hỗn hợp nhưng gồm hợp không? nhiều chất hơn. – GV tiếp tục đặt câu hỏi: Vậy để có hỗn hợp ta cần có – HS trả lời. bao nhiêu chất trộn vào nhau? (Hai hay nhiều chất trộn lẫn với nhau). 5
6. Hoạt động của GV Hoạt động của HS – Các con có thể nhìn thấy được hạt muối, hạt đường ở – Chúng con vẫn nhìn trong cốc không? thấy được. – Các con có thể lấy riêng được muối (hoặc đường) ra – HS trả lời, có thể lấy khỏi hỗn hợp này không? Vì sao? được nhưng khó ạ vì các hạt đường, hạt muối quá nhỏ. – Những hỗn hợp nào chúng ta có thể lấy riêng hoàn toàn – HS lấy ví dụ: Hỗn hợp lạc đỗ vì các hạt đỗ, hạt được như ban đầu? Vì sao? lạc có kích thước lớn. – HS trả lời. – Muối, đường, lạc, đỗ là các chất ở thể gì? – Hỗn hợp muối đường – Theo các con, hỗn hợp muối đường này có vị gì? có vị mặn của muối và vị ngọt của đường. – HS lắng nghe. – GV giảng: + Những hỗn hợp mà các con vừa kể ra là hỗn hợp do các chất rắn tạo thành. Nhưng cũng có những hỗn hợp được tạo bởi chất rắn và chất lỏng như: nước với cát hoặc chất lỏng với lỏng như nước với xăng. Vì cát và xăng không tan trong nước đấy các con ạ. Trong hỗn hợp các chất vẫn giữ nguyên tính chất ban đầu của nó (GV dán “Giữ nguyên tính chất” vào bảng). – GV hỏi lại HS: Vậy các con hiểu thế nào hỗn hợp? – HS trả lời. Hỗn hợp là do hai hay nhiều chất trộn lẫn với nhau, trong hỗn hợp mỗi chất vẫn giữ nguyên tính chất của nó. – GV dẫn: Vừa rồi các con đã tạo được hỗn hợp. Nếu ta – HS lắng nghe. cho đường vào nước hoặc muối vào nước rồi khuấy lên, thì có được gọi là hỗn hợp không? Chúng mình cùng làm thí nghiệm tiếp nhé. * Thí nghiệm tạo dung dịch: – GV yêu cầu các nhóm: Bây giờ các con hãy tạo nước – HS đọc và làm thí muối hoặc nước đường, theo yêu cầu sau trong 2 phút: nghiệm. Dựa vào gợi ý trong sách – trang 9 và hoàn thành phiếu học tập: PHIẾU 3 6
7. Hoạt động của GV Hoạt động của HS Trước khi Sau khi khuấy khuấy Muối trong cốc nước muối Đường trong cốc nước đường PHIẾU 4 Khối lượng muối trong Khối lượng đường trong cốc nước muối cốc nước đường PHIẾU 5 Tỉ lệ đường trong cốc Tỉ lệ muối trong cốc nước nước đường muối Lưu ý: Khi làm thí nghiệm cần ghi rõ tỉ lệ dung dịch. – GV mời HS chia sẻ kết quả làm việc của nhóm mình. – Các nhóm lên báo cáo Khi trình bày HS cần báo cáo rõ kết quả tính tỉ lệ muối kết quả. trong cốc của nhóm . – GV khen gợi các nhóm: Cô khen các con đã làm thí – HS trả lời câu hỏi. nghiệm và chia sẻ rất sôi nổi, các nhóm đã trả lời rất đúng. Cô cũng có một câu hỏi cho các nhóm: Vị của nước trong cốc đường, trong nước muối trước và sau khi hòa tan đã thay đổi như thế nào? – GV chốt: Muối, đường tan và phân bố đều trong nước – HS lắng nghe. tạo thành dung dịch gọi là dung dịch nước muối và dung dịch nước đường. Nước gọi là dung môi, đường và muối được gọi là chất tan. Khối lượng của dung dịch bằng khối lượng của chất tan và dung môi. – Như vậy nước muối và nước đường được gọi dung dịch. (dán chữ: Dung dịch). (GV cầm cốc hỗn hợp và cốc dung dịch, và nói: 7
8. Hoạt động của GV Hoạt động của HS – Theo các con hỗn hợp muối đường và dung dịch nước – HS trả lời. muối, dung dịch nước đường có điểm gì giống và khác nhau? Hỗn hợp muối đường và dung dịch nước muối, dung dịch nước đường giống nhau là cùng được tạo từ hai chất trở lên. Điểm khác nhau, hỗn hợp muối đường là đường và muối vẫn nhìn thấy được. Còn dung dịch nước muối và dung dịch nước đường ta không nhìn thấy được đường và muối vì chúng đã bị hòa tan trong nước. – GV đặt câu hỏi tiếp: Vậy con hiểu thế nào là dung dịch? – HS trả lời. – GV: Dung dịch được tạo bởi hai hay nhiều chất, các – HS lắng nghe. chất được hoà tan và phân bố đều. Có thể là 1 chất lỏng và 1 chất rắn như đường và nước cũng có thể là hai chất ở thể lỏng như nước mắm và giấm nhưng điều quan trọng các con cần nhớ là, trong dung dịch phải có 1 chất lỏng, các chất còn lại phải hoà tan và phân bố đều trong chất lỏng đó. (GV dán chữ: “Hai chất trở lên; Hòa tan, phân bố đều”) – GV dẫn: Các con đã biết thế nào là hỗn hợp, thế nào là – HS lắng nghe. dung dịch rồi. Bây giờ chúng ta chuyển sang hoạt động tiếp theo để phân biệt hỗn hợp và dung dịch nhé! Hoạt động 3: Phân biệt hỗn hợp và dung dịch. Mục tiêu: HS phân biệt được dung dịch, hỗn hợp từ các ví dụ đã cho. Cách tiến hành: – GV chiếu hình ảnh và nói: Trên tay cô là bộ ảnh giống – HS thảo luận nhóm. như bộ ảnh ở dưới bàn của các con. Bây giờ, hãy thảo luận nhóm, xác định xem trường hợp nào là hỗn hợp, trường hợp nào dung dịch. Thời gian thảo luận là 1’. Trong quá trình thảo luận, 2 nhóm nào có tín hiệu nhanh nhất sẽ được lên trình bày kết quả, các nhóm còn lại sẽ nhận xét. Các con đã sẵn sàng chưa. Thời gian thảo luận bắt đầu. – GV mời 2 nhóm nhanh nhất lên báo cáo kết quả. – 2 nhóm lên trình bày. – GV hỏi: Vì sao dầu ăn và nước không phải là dung – HS trả lời. dịch? 8
9. Hoạt động của GV Hoạt động của HS Vì dầu ăn không hòa tan trong nước và nổi trên mặt – 2 nhóm lên báo cáo nước. – Qua hoạt động vừa rồi, cô thấy các con rất hiểu bài. – HS lắng nghe. Vậy làm thế nào để phân biệt được trong các hỗn hợp, đâu là dung dịch? – GV đặt thêm câu hỏi: Con hãy kể thêm các hỗn hợp – HS trả lời. không phải là dung dịch mà con biết. – GV đặt thêm câu hỏi: Con hãy kể thêm các dung dịch – HS trả lời. mà con biết. GV chốt – dẫn: Vừa rồi các con làm thí nghiệm rất tốt, – HS lắng nghe. hăng hái trao đổi và trả lời các câu hỏi rất chính xác. Cô khen cả lớp mình. TIẾT 2 * Hoạt động 4. Đề xuất ý tưởng và cách tách muối ra khỏi dung dịch Mục tiêu: HS đề xuất được phương án tách muối ra khỏi dung dịch. Cách tiến hành: – GV: – HS đọc. + Để xây dựng ý tưởng cô mời các con thảo luận các yêu cầu sau, cô mời một bạn đọc (GV chiếu yêu cầ). + Trên đây cô cũng có phiếu Đánh giá tiêu chí sản phẩm, mời một bạn đọc giúp cô. Tiêu chí Hoàn Hoàn Cần cố thành tốt thành gắng Thu được muối * Sử dụng các dụng cụ đơn giản để làm nước bay hơi mà không cần phơi nắng 9
10. Hoạt động của GV Hoạt động của HS – GV hỏi: Các con đã hiểu nội dung của phiếu đánh giá – HS trả lời. tiêu chí chưa? – GV yêu cầu HS thảo luận nhóm để đưa ra tiêu chí: Để – HS thảo luận xây dựng thực hành tách muối được tốt các con cần xây dựng tiêu tiêu chí của nhóm. chí riêng cho nhóm mình nhé. – GV mời các nhóm lên chia sẻ tiêu chí của nhóm mình. – HS chia sẻ. – GV chiếu các dụng cụ: Đây là hình ảnh một số dụng – HS thảo luận cùng cụ của cô và các con đã chuẩn bị có trong gian hàng. nhau phác ý tưởng và Dựa trên tiêu chí và các dụng cụ đã có trong lớp. Các trình bày. nhóm thảo luận phác thảo ý tưởng tách muối ra khỏi dung dịch trong thời gian 5p và lên trình bày. – GV mời các nhóm lên chia sẻ ý tưởng thực hiện. – HS lên chia sẻ. – GV mời các bạn trong nhóm khác góp ý. – HS các nhóm góp ý. – GV cho các nhóm điều chỉnh tiêu chí nếu cần. – Các nhóm điều chỉnh lại tiêu chí nếu cần. Hoạt động 5. Tách muối ra khỏi dung dịch Mục tiêu: HS thực hành tách muối ra khỏi dung dịch theo tiêu chí đã đặt ra. Cách tiến hành: – GV: Dựa vào bản ý tưởng, mỗi nhóm cử hai bạn lên – Đại diện mỗi nhóm 2 lựa chọn đồ dùng, nguyên liệu có trong gian hàng để làm HS lên nhận đồ dùng, thực hành tách muối nào. nguyên liệu. Các con cần lưu ý: Trong khi thực hành, nếu thấy thiếu, – Các nhóm làm thí các con có thể lên lấy thêm, Sử dụng lửa, đèn cồn, các nghiệm. thiết bị sử dụng điện cần phải cẩn thận, đảm bảo an toàn, phòng tránh cháy bỏng. Khi khuấy dung dịch phải đều tay, tránh bị đổ. Thời gian cho các nhóm làm thí nghiệm bằng một bản nhạc dài 20 phút, khi bản nhạc kết thúc cũng là hết thời gian làm thí nghiệm. – GV quan sát hỗ trợ các nhóm khi cần thiết. – GV mời các nhóm lên báo cáo kết quả thực hiện. – Các nhóm lên trình bày. Hoạt động 6. Báo cáo sản phẩm Mục tiêu: HS tự tin trình bày kết quả, và quy trình hoá tách muối ra khỏi dung dịch. Cách tiến hành: – GV: Chỉ trong thời gian ngắn các nhóm đã hoàn thành – HS cất đồ dùng. thí nghiệm và thu được sản phẩm. Cô khen cả lớp. Bây 10
11. Hoạt động của GV Hoạt động của HS giờ các con hãy cất những đồ dùng không cần thiết chỉ để lại sản phẩm và đồ dùng để mình trình bày thôi nhé. – GV mời các nhóm lần lượt lên báo cáo sản phẩm của – Các nhóm báo cáo kết nhóm mình, sau đó xếp sản phẩm thu được trên bàn. quả. – GV mời các nhóm khác tham gia đặt câu hỏi còn thắc – HS các nhóm khác đặt mắc về cách làm của bạn. câu hỏi – GV: Dựa theo tiêu chí đánh giá và góp ý của các bạn. – Các nhóm thực hiện. Cô cho các nhóm thời gian 1p để thảo luận và đưa ra nội dung cần điều chỉnh cho các bước làm thí nghiệm để dạt được kết quả tốt nhất. Thời gian bắt đầu. – GV kết luận: Qua phần thí nghiệm vừa rồi, các con đã – HS lắng nghe. biết tách muối ra khỏi dung dịch bằng các khác nhau và đã thu được muối. Cô khen các nhóm đã biết hợp tác, chia sẻ, trao đổi để thực hành thí nghiệm thành công. – GV giảng: + Trong thực tế ngoài tách muối, chúng ta có thể tách – HS lắng nghe. chất ra khỏi hỗn hợp theo phương pháp khác nhau, các con hãy về tìm hiểu và làm thí nghiệm thêm nhé. + Cô rất vui khi các con đã làm thực hành tách muối rất thành công nhưng lượng muối trong dung dịch các con thực hiện cao hơn nhiều so với lượng muối trong nước biển, lượng muối trong nước biển chỉ chiếm khoảng 3,5% thôi, nghĩa là 100g nước biển chỉ có 3,5g muối. Vì vậy người dân cần mất 3 – 4 ngày dưới nắng to mới thu được muối. Làm ra muối rất vất vả nên chúng ta cần quý trọng và sử dụng muối hợp lý trong cuộc sống hằng ngày nhé! GV tổng kết bài học: – Sau tiết học, các con biết thêm điều gì? – HS lắng nghe và trả lời. – Trong tiết học, các con đã được vận dụng kiến thức của môn học nào ? – Cô rất vui vì tiết học này các con học rất sôi nổi và làm thí nghiệm rất tốt. Các tiết học sau các con hãy phát huy. – Nào cô mời các con đứng lên cùng hát vàng bài hát “Đường đến vinh quang” 11